Rok 1986 - George Orwell 18/52/2020

WOLNOSC TO POKOJ

WOLNOSC TO NIEWOLA

IGNORANCJA TO SILA 

Rok 1984 autorstwa Georga Orwella to futurystyczna antyutopia, w ktorej znajdziemy wiele politycznych podtekstow. Ksiazka zostala opublikowana po raz pierwszy w 1949 roku, czyli wlasciwie zaraz po II Wojnie Swiatowej. Pisarz byl dziennikarzem i popieral antystalinowska partie POUM, przez co byl zmuszony do ucieczki przed nagonka i egzekucja. Jego wspomnienia mialy duzy wplyw na wykreowanie antyutopijnego porzadku swiata w fikcyjnej przyszlosci. Bylo to ostatnie jego dzielo, poniewaz cierpial na bardzo zaawansowana gruzlice. 

W PRL-u powiesc ta byla oczywiscie zakazana przez cenzure, dopiero po 1988 roku zaczely ukazywac sie oficjalne wydania tlumaczone glownie przez Tomasza Mirkowicza ( moje rowniez ). 

Bardzo duzo slowek z tej powiesci weszlo do uzytku mowy potocznej w Wielkiej Brytanii, chociazby takie jak Big Brother ( Wielki Brat ), unperson ( nieosoba - polityk odsuniety od wplywow lub obywatel o wrogich lub nieortodoksyjnych pogladach politycznych ) czy newspeak ( nowomowa ). 

Gdy autor pisal ksiazke, byl 1948 rok i fabula powiesci osadzona byla dla niego w niedalekiej przyszlosci. Natomiast dla nas wiadomo rok 1984 to juz niedaleka przeszlosc. Mnie jeszcze nie bylo na swiecie. Akcja ma miejsce w Londynie, ktory jest stolica supermocarstwa o nazwie Oceania. Oprocz Oceanii sa jeszcze dwa supermocarstwa : Wschodazja i Eurazja, z ktorymi oczywiscie Oceania toczy wielka niekonczaca sie wojne. Wladze w Oceanii sprawuje Wielki Brat, i chociaz nikt nigdy go nie widzial osobiscie, to jego oblicze spoziera z niemal kazdego kata.

 Spoleczenstwo podzielone jest na trzy klasy spoleczne : 

• Partia Wewnetrzna, ktora stanowi 2% calej populacji i pelni najwyzsze urzedy panstwowe. Sa to bardzo tajemnicze osoby, malo sie je widuje i niewiele sie o nich wie. Zyja w dobrobycie, maja dostep do wysokiej jakosci jedzenia i uzywek, moga nawet wylaczyc teleekran na pol godziny. Ich celem jest wladza sama w sobie, nie maja wyzszych idealow czy potrzeb. Ich zadaniem jest kontrolowanie czlonkow Partii Zewnetrznej. 
• Partia Zewnetrzna stanowi 13% populacji i sa to urzednicy nizszego szczebla. Mozna ich okreslic jako klasa srednia. Zajmuja sie sprawami administracyjnymi, pisaniem ksiazek, tworzeniem filmow i komponowaniem kiczowatej muzyki. Kazdy czlonek jest podporzadkowany doktrynie angsoc, czyli angielskiemu socjalizmowi. Doktryna ta nie pozwala czlonkom Partii odczuwac zadnych pozytywnych emocji, nie ma tu miejsca na wolnosc slowa czy nawet mysli. Kazdy krok, mimika twarzy, wypowiedziane przez sen slowo jest sledzona przez liczne teleekrany i podsluchy. Sasiedzi donosza na siebie, a nawet dzieci donosza na swoich rodzicow. Trzeba byc bezwzglednie poslusznym, chociaz i tak to nie gwarantuje, ze czlowiek nagle nie zostanie ewaporowany, czyli unicestwiony - zniknie nie tylko fizycznie, ale i calkowicie zostanie wymazany z kart historii, jakby nigdy nie istnial. 
• Trzecia klase spoleczna stanowia prole (85%) , czyli proletariusze, inaczej mowiac klasa pracujaca. Wg partii sa to podludzie, nie stanowia zadnego zagrozenia i nie sa warci uwagi. Oznacza to, ze maja wiecej przywilejow niz partia zewnetrzna : moga zaspakajac swoje podstawowe potrzeby, czyli uprawiac seks,prowadzic luzne rozmowy, praktykowac religie. Po prostu moga wszystko to, czego nie moga czlonkowie Partii Zewnetrznej. 

Oceania rzadza 4 Ministerstwa : 

• Ministerstwo Pokoju, ktore zajmuje sie prowadzeniem wojny
• Ministerstwo Prawdy, ktore zajmuje sie propaganda i falszowaniem wszelkich informacji 
• Ministerstwo Milosci, ktore zajmuje sie inwigilacja i prowadzi egzekucje 
• Ministerstwo Obfitosci, ktore zajmuje sie produkcja i gospodarka, a takze wyznacza glodowe racje zywnosciowe 

Glownym bohaterem jest Winston Smith, ktory jest pracownikiem Ministerstwa Prawdy i zajmuje sie ''aktualizowaniem'' prasy, co w praktyce oznacza, ze przerabia artykuly tak, aby zgadzaly sie z obecna sytuacja. Winston jest samotnym czlowiekiem przed 40-stka, ktory zaczyna watpic w sens Partii. Zaczyna stawiac sobie pytania, czy tak bylo zawsze, czy ludziom kiedys nie zylo sie jednak lepiej. Nie moze tego sprawdzic w podrecznikach do historii, bo ma swiadomosc, ze one rowniez mogly zostac ''zaktualizowane''. W dzielnicy proli kupuje zeszyt i zaczyna w ukryciu prowadzic pamietnik. Wkrotce poznaje znacznie mlodsza od siebie Julie, z ktora nawiazuje romans. Wie, ze juz z gory skazany jest na aresztowanie i czeka go ewaporacja, ale wierzy, ze takich jak on jest wiecej i razem maja szanse obalic wladze Wielkiego Brata. 

To, czy Winstonowi udaje sie osiagnac swoj cel, pozostawiam do odkrycia czytelnikowi. 

Ksiazka mi sie bardzo podobala. Zwlaszcza, ze wizja takiej przyszlosci wcale nie jest nierealna do zrealizowania przez jakies silne jednostki, ktore beda mialy w sobie wiecej zla i checi posiadania takiej wladzy niz pozostali. Spojrzmy chociaz na Koree Polnocna ! 

Pamietajcie Wielki Brat Patrzy ! Czy chcielibyscie zyc w takiej rzeczywistosci ? Oczywiscie znacznie lepiej byloby byc wtedy prolem albo wrecz przeciwnie, w partii wewnetrznej, bo wg mnie najgorzej mieli przedstawiciele Parti Zewnetrznej, ktorych cale zycie bylo podporzadkowane takiemu terrorowi socjalistycznemu.